Stan jelit a zdrowie psychiczne

Powstaje coraz więcej badań naukowych poświęconych roli flory bakteryjnej w jelitach w utrzymaniu zdrowia człowieka. Wiemy, że wpływ mikroorganizmów w jelitach nie ogranicza się jedynie do procesów trawienia, wchłaniania i przemiany substancji odżywczych. Mieszkańcy jelit pełnią różnorodne funkcje, a ich właściwy skład, zarówno pod względem liczby, jak i jakości, reguluje równowagę organizmu. Jednak w jaki sposób stan jelit wpływa na zdrowie psychiczne?

Zgodnie z danymi zawartymi w raporcie Rzecznika Praw Obywatelskich „Ochrona zdrowia psychicznego w Polsce”, od 5 do 8 milionów osób dorosłych doświadcza różnorodnych problemów i zaburzeń psychicznych, w różnym stopniu, czasami bezpośrednio, czasami pośrednio. U około 20-30% osób między 18 a 64 rokiem życia zauważa się obniżenie nastroju, spadek aktywności życiowej i chroniczny niepokój. Główną przyczyną tych dolegliwości jest ekspozycja na ciągły stres, który towarzyszy nam na różnych płaszczyznach życia. Oprócz tego szybki tryb życia niepewność, ale również brak ruchu fizycznego i nieprawidłowa dieta, dokładają swoją cegiełkę w zachwianiu ogólnego zdrowia.

Czym jest oś jelito-mózg?

Oś jelita-mózg to termin odnoszący się do współdziałania między układem trawiennym, głównie jelitami, a centralnym układem nerwowym. Głównym filarem w tej współpracy jest nerw błędny, będący najdłuższym nerwem czaszkowym, który umożliwia przesyłanie impulsów nerwowych w obie strony. To oznacza, że mózg nadzoruje funkcjonowanie jelit, wchłanianie składników odżywczych i minerałów, reguluje proces wypróżniania, ale również zbiera informacje na temat stanu jelit.

Wiele substancji wytworzonych w jelitach ma bezpośredni lub pośredni wpływ na działanie układu nerwowego oraz kształtowanie odporności i ogólnego zdrowia. Aby komórki nerwowe funkcjonowały prawidłowo, potrzebują odpowiedniego odżywienia, nawodnienia, właściwego poziomu jonów oraz substancji niezbędnych do produkcji neuroprzekaźników i hormonów. Dodatkowo, długotrwały stres i stan zapalny w organizmie mogą zakłócać prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego oraz oś jelito-mózg, co może prowadzić do nasilenia objawów psychicznych.

Zdrowie psychiczne a dysbioza jelitowa

Mikrobiota jelitowa u pacjentów z diagnozowanymi problemami psychicznymi różni się w porównaniu do zdrowych osób.

Do zaburzeń szczególnie istotnych z punktu widzenia nieprawidłowej flory jelitowej zalicza się zaburzenia neurologiczne, takie jak autyzm czy ADHD. Istnieje hipoteza, że rozwój tych schorzeń może być powiązany z występowaniem stanu zapalnego w jelitach w okresie kształtowania się układu nerwowego w dzieciństwie. Prawdopodobnie zaburzenia mikrobioty jelitowej leżą u podstaw tego procesu.

Wiele badań sugeruje również związek pomiędzy nieprawidłowym składem mikroflory jelitowej a stanami depresji, schizofrenii oraz lękowymi. Osoby z depresją wykazują niższą liczbę bakterii z rodzaju Bacteroidetes oraz Alistipes. Zależność między depresją a reakcją immunologiczną i funkcją jelit jest wyjaśniana przez teorię „przecieku jelitowego”. Stres negatywnie wpływa na połączenia między komórkami nabłonka jelitowego, prowadząc do uszkodzenia bariery jelitowej, co umożliwia przenikanie bakterii jelitowych do krwiobiegu i inicjuje stan zapalny. Współwystępowanie wyżej wymienionych schorzeń z zespołem jelita drażliwego (IBS) potwierdza powiązanie stanu zdrowia jelit z kondycją psychiczną.

Mikrobiota jelitowa odgrywa także istotną rolę w chorobach neurodegeneracyjnych, takich jak Alzheimera i Parkinsona. Wraz z wiekiem różnorodność mikroorganizmów jelitowych maleje, co prowadzi do osłabienia zdolności regeneracyjnych i pośrednio wpływa na sprawność układu nerwowego.

Chcesz zadbać o zdrowie psychiczne? Wesprzyj jelita!

1. Podstawą jest profilaktyka, czyli wprowadzenie właściwego sposobu żywienia. Zaleca się wybieranie jak najmniej przetworzonych produktów spożywczych. Postaw na sezonowe warzywa i owoce, bogate w błonnik i przeciwutleniacze. Istotne jest również uwzględnienie zdrowych tłuszczów, złożonych węglowodanów, oraz produktów probiotycznych. Warto dbać o zróżnicowaną dietę, ponieważ różnorodność spożywanych produktów korzystnie wpływa na bakterie w jelitach.
2. Zadbaj o odpowiednią podaży witaminy D, kwasów tłuszczowych omega-3 (szczególnie EPA), cynku oraz witaminy A.
3. Badania wskazują, że spersonalizowana terapia probiotykami może być skutecznym wsparciem w leczeniu stanów depresyjnych. Obecnie życie w silnie uprzemysłowionym środowisku negatywnie wpływa na różnorodność mikroflory jelitowej. Warto rozważyć cykliczne stosowanie terapii probiotykowej, aby zasiedlić jelita pożądanymi mikroorganizmami. Można również rozważyć psychobiotyki – probiotyki, które wpływają na funkcjonowanie osi jelito-mózg i wspierają zdrowie psychiczne.
4. Należy unikać nadmiernego stosowania leków i suplementów bez konkretnych wskazań medycznych. Wiele osób ma tendencję do nadużywania środków przeciwbólowych, które mogą osłabić mikroflorę jelitową i zaburzyć równowagę tego środowiska.

Jeśli chcesz uzyskać więcej informacji na temat wpływu diety na zdrowie psychiczne, zachęcamy do skorzystania z usług naszych specjalistów. Dbając o swoje zdrowie psychiczne, warto zwrócić uwagę na jakość diety i jej wpływ na samopoczucie. Nasz zespół pomoże Ci dostosować dietę, aby wspierała Twoje zdrowie psychiczne i ogólne dobre samopoczucie.