Stłuszczenie wątroby potwierdza pierwszy etap przewlekłego uszkodzenia tego jakże ważnego narządu. Najczęściej wynika ona z nieodpowiedniej diety, siedzącego trybu życia oraz nadmiernego spożywania alkoholu. Często przebiega bezobjawowo. Jednak w niektórych przypadkach może wystąpić powiększenie wątroby, uczucie zmęczenia oraz ból zlokalizowany pod prawym żebrem. Istnieje możliwość regeneracji wątroby poprzez całkowite wyleczenie. Poprzez zmianę stylu życia oraz zastosowanie specjalnej diety dedykowanej temu narządowi, możemy uzyskać znaczną poprawę.
Dlaczego wątroba jest tak ważna?
Wątroba jest złożonym narządem składającym się z czterech płatów: lewego, prawego, ogoniastego i czworobocznego. Jej powierzchnia jest podzielona na dwie części: trzewną i przeponową. Znajduje się w dolnej części klatki piersiowej po prawej i lewej stronie, zajmując także część nadbrzusza. Górna część wątroby jest oddzielona od przepony, natomiast dolna część sąsiaduje z jelitami i żołądkiem. Ze względu na częściowe zrośnięcie, wątroba może nieznacznie zmieniać swoje położenie podczas oddychania.
Komórki wątrobowe, znane jako hepatocyty pełnią kluczową funkcję w wielu procesach, które zachodzą w wątrobie, włącznie z produkcją żółci. Stanowią około 80% całkowitej masy wątroby. Tkanka wątroby jest miękka, a ze względu na dużą ilość krwi, posiada czerwonobrązowy kolor. Krew jest dostarczana do wątroby na dwa sposoby: przez tętnicę wątrobową i żyłę wrotną. Tętnica wątrobowa przesyła utlenioną, odżywczą krew do narządu. Z kolei żyła wrotna dostarcza krew odtlenowaną z jelit, żołądka i śledziony, która zawiera składniki odżywcze i sole mineralne. Wątroba pobiera tę krew i przetwarza ją dalej.
Jakie funkcje pełni wątroba?
- Wątroba jest głównym narządem odpowiedzialnym za usuwanie toksyn i substancji szkodliwych z organizmu.
- Filtruje krew, oczyszcza ją z różnych substancji, takich jak leki, alkohol, hormony czy produkty przemiany materii. Produkuje żółć, która jest przechowywana w pęcherzyku żółciowym i pełni istotną rolę w trawieniu tłuszczów. Żółć jest uwalniana do jelit, gdzie pomaga w emulgowaniu tłuszczów i ułatwia ich wchłanianie.
- Wątroba magazynuje zapasy składników odżywczych, takich jak glukoza w postaci glikogenu. Glikogen może być uwalniany do krwi w razie potrzeby, aby utrzymać stabilny poziom glukozy we krwi. Magazynuje wiele ważnych witamin (takich jak witamina A, D, E, K i witaminy z grupy B) oraz minerałów, takich jak żelazo i miedź.
- Oprócz magazynowania bierze również udział w syntezie wielu ważnych białek. W tym białek osocza krwi, które pełnią rolę w transportowaniu substancji odżywczych, hormonów i innych cząsteczek w organizmie.
- Wątroba reguluje metabolizm tłuszczów, w tym syntezę i rozkład lipidów. Jest odpowiedzialna za produkcję i transport triglicerydów, które są głównym źródłem energii dla organizmu.
- Wątroba jest zaangażowana w syntezę czynników krzepnięcia, które są niezbędne do prawidłowego procesu krzepnięcia krwi i zapobiegania nadmiernemu krwawieniu.
Co to jest słuszczenie wątroby?
Stłuszczenie wątroby dzieli się na dwa rodzaje: alkoholowe i niealkoholowe. W przypadku niealkoholowego stłuszczenia wątroby, narząd magazynuje krople tłuszczu, które nie zostały prawidłowo przetworzone przez komórki wątrobowe w procesie metabolizmu.
Alkoholowe stłuszczenie wątroby jest spowodowane nadmiernym spożyciem alkoholu. Objawy tej choroby są podobne do niealkoholowego stłuszczenia wątroby. Można się zastanawiać, dlaczego wątroba jest tak podatna na negatywne skutki alkoholu? To dlatego, że jest odpowiedzialna za przetwarzanie alkoholu w organizmie. W wyniku tego procesu alkohol jest przekształcany w dwa toksyczne związki chemiczne: kwas octowy i aldehyd. Wątroba pełni kluczową rolę jako główny filtr, który oczyszcza organizm z toksyn. Dlatego stłuszczenie wątroby jest poważnym problemem zdrowotnym. Na początkowym etapie choroba może nie być niebezpieczna, ale jeśli nie zostanie leczona, może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak marskość wątroby i zapalenie wątroby.
Jakie są przyczyny stłuszczenia wątroby?
- Nadmierna ilość i gromadzenie tłuszczu w wątrobie wynikają z kumulacji triglicerydów we krwi. Wątroba nie jest w stanie na bieżąco syntetyzować kwasów tłuszczowych, które napływają do niej. Prowadzi to do nadmiernego ich magazynowania. Przyczynami nagromadzenia tłuszczu w wątrobie są m.in. zaburzenia metabolizmu kwasów tłuszczowych w adipocytach, mięśniach i wątrobie, insulinooporność oraz stres oksydacyjny.
- Otyłość i nadwaga są jednymi z głównych czynników przyczyniających się do stłuszczenia wątroby. Jednak warto zauważyć, że stłuszczenie wątroby może również być spowodowane niedożywieniem białkowym lub głodzeniem organizmu. Ponadto, stłuszczenie wątroby może występować u osób z hiperglikemią lub nadczynnością kory nadnerczy.
- Problemy z trawieniem i wchłanianiem substancji odżywczych są bezpośrednimi przyczynami stłuszczenia wątroby. Związane jest to z chorobami, takimi jak zespół złego wchłaniania, celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz choroby trzustki.
- Stłuszczenie wątroby może być również wynikiem zaburzeń metabolizmu, takich jak choroba ze spichrzania, wrodzone zaburzenie cyklu mocznikowego oraz abetalipoproteinemia. Choroby infekcyjne, takie jak wirusowe zapalenie wątroby typu C i D, również mogą prowadzić do stłuszczenia wątroby.
Jakie są objawy stłuszczenia wątroby?
W stłuszczeniu wątroby bez towarzyszącego stanu zapalnego zazwyczaj nie obserwujemy żadnych widocznych objawów. Niektóre osoby mogą doświadczać dyskomfortu w górnej części brzucha, wynikającego z powiększenia wątroby. W niektórych przypadkach, dotknięcie wątroby może wywołać uczucie tłustości.
U osób z towarzyszącym stanem zapalnym wątroby, zarówno w przypadku alkoholowego jak i niealkoholowego stłuszczenia wątroby, mogą występować dodatkowe objawy, takie jak ogólne złe samopoczucie, utrata apetytu, nudności, wymioty oraz ból w prawym podżebrzu.
W przypadku alkoholowego zapalenia wątroby mogą pojawić się również objawy skórne, takie jak żółtaczka. Czasami również pojawiają się wczesne objawy encefalopatii wątrobowej oraz wodobrzusze.
Jakie badania należy wykonać, aby rozpoznać stłuszczenie wątroby?
Podstawowym badaniem, które służy do diagnozowania stłuszczenia wątroby jest ultrasonografia (USG) jamy brzusznej. Kolejne badania, które zleca lekarz są konieczne w celu ustalenia przyczyny tego schorzenia. W przypadku stłuszczenia alkoholowego wystarczający może być wywiad dotyczący długotrwałego nadużywania alkoholu przez pacjenta. Dodatkowo, we krwi można zauważyć podwyższony poziom jednego z enzymów wątrobowych, czyli GGTP.
Jeśli istnieje podejrzenie niealkoholowego stłuszczenia wątroby, ważne jest ustalenie przyczyny, jeśli to możliwe. W tym celu niezbędne są dokładne wywiady i badania fizykalne pacjenta. Dodatkowo, wykonuje się dodatkowe badania krwi w celu sprawdzenia obecności cukrzycy, zaburzeń lipidowych, wirusowego zapalenia wątroby i innych czynników. W sytuacjach niejednoznacznych lub u osób zwiększonym ryzykiem rozwoju marskości lub raka wątroby, lekarz zleca przeprowadzenie biopsji wątroby w celu oceny fragmentu narządu pod względem cech histopatologicznych. Biopsja jest procedurą diagnostyczną, która umożliwia najbardziej precyzyjne określenie obecności stłuszczenia wątroby. Jest to jednak inwazyjny zabieg, dlatego zaleca się go tylko wybranym pacjentom.
Jakie konsekwencje niesie stłuszczenie wątroby?
Nasza niewiedza na temat stłuszczenia wątroby może prowadzić do rozwinięcia przewlekłego stanu zapalnego w tym narządzie. Wynika to z nagromadzenia substancji pochodzących z trzewnej tkanki tłuszczowej w jamie brzusznej oraz niebezpiecznych bakterii z przewodu pokarmowego.
W czasie stanu zapalnego tłuszcz ulega utlenieniu, tworząc reaktywne rodniki, które prowadzą do niepożądanych reakcji, niszczących komórki wątroby. Komórki zapalne zastępują uszkodzone hepatocyty i rozpoczynają produkcję tkanki włóknistej. Włóknienie w wątrobie, po wielu latach, może prowadzić do niewydolności tego narządu.
Najpoważniejszą konsekwencją stłuszczenia wątroby może być konieczność przeszczepienia tego organu. Znalezienie odpowiedniego dawcy i wybór odpowiedniego momentu na przeprowadzenie przeszczepu stanowi niezwykle trudny proces. Kwalifikacja do przeszczepu trwa bardzo długo, a potencjalny dawca musi przejść wiele badań obrazowych i laboratoryjnych.
Leczenie stłuszczenia wątroby – jak możemy sobie z nim poradzić?
Nie można lekceważyć stłuszczenia wątroby. Nieleczona choroba często prowadzi do zwłóknienia i marskości wątroby, co w skrajnych przypadkach może wymagać przeszczepu wątroby. Leczenie polega głównie na modyfikacji stylu życia. U osób z nadwagą lub otyłością konieczna jest redukcja masy ciała. Badania wykazały, że utrata co najmniej 5% początkowej masy ciała u osób z stłuszczeniem wątroby ogranicza proces zapalny w wątrobie, zmniejszając ryzyko rozwoju niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby.
Dieta odgrywa ważną rolę w przypadku stłuszczenia wątroby. Powinna opierać się na niskoprzetworzonych, niskotłuszczowych i niskowęglowodanowych produktach. Ważne jest wprowadzenie lekkostrawnej diety, która wyklucza słodycze, słone przekąski, słodzone napoje, ostre i smażone potrawy. Dodatkowo, należy unikać spożywania alkoholu. Warto również regularnie uprawiać aktywność fizyczną, która korzystnie wpływa na przemianę materii.