Powszechnie wszystkim znany refluks, czyli choroba refluksowa przełyku, dotyczy nienaturalnego cofania się kwasowej treści żołądkowej do przełyku. Stan chorobowy wywołuje uciążliwe dolegliwości, w tym zgagę, uczucie pustego odbijania oraz nieprzyjemne pieczenie za mostkiem. Na refluks wpływ mają czynniki środowiskowe, takie jak niezdrowe nawyki żywieniowe, nadmierna masa ciała, brak aktywności fizycznej, stres, palenie tytoniu czy nadużywanie alkoholu. Dlatego kluczową rolę w kontrolowaniu objawów refluksowej choroby przełyku odgrywa dostosowanie stylu życia i wprowadzenie zmian w nawykach żywieniowych.
Rola diety w refluksie przełyku
Najnowsze analizy przeszłych badań sugerują, że odpowiednio dostosowana długoterminowa dieta może stanowić równie skuteczną alternatywę dla stosowania inhibitorów pompy protonowej (IPP) – popularnych leków mających na celu łagodzenie objawów. Wyniki dowodzą, że szczególnie dieta oparta na wzorcach śródziemnomorskich, koncentrująca się na naturalnych, mało przetworzonych produktach roślinnych (jak kolorowe warzywa i owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, strączkowe, orzechy, oliwa z oliwek), może istotnie redukować uciążliwe dolegliwości refluksu.
Co więcej, w ostatnich latach wprowadzono specjalne wskaźniki oceniające potencjalne ryzyko wywołania refluksu przez poszczególne produkty spożywcze. To pozwala pacjentom borykającym się z refluksowymi problemami dostosować swoje nawyki żywieniowe, w celu zminimalizowania uciążliwych symptomów. Warto podkreślić, że reakcje organizmu na konkretne pokarmy są mocno zależne od pacjentów. Osoby cierpiące na refluks powinny być świadome produktów, które mogą pogłębiać dolegliwości, ale to nie znaczy, że całkowicie muszą się ich wystrzegać. Czasami objawy refluksu mogą wystąpić w odpowiedzi na produkty, które nie były podejrzewane o to działanie, i odwrotnie – niektóre pokarmy mogą nie wywoływać żadnych symptomów.

Jakiej żywności unikać?
Żywność o wysokim potencjale refluksogennym, którą należy wyraźnie ograniczać w jadłospisie:
- Tłuste mięso i jego przetwory (boczek, kiełbasa, salami, pasztet), mięso mielone,
- masło,
- orzechy (makadamia, laskowe, arachidowe, nerkowca),
- owoce (awokado, granat, jabłka, jeżyny, kiwi, liczi, mango, czerwona porzeczka, rodzynki, oliwki zielone i czarne),
- dżemy owocowe (truskawkowy, pomarańczowy, malinowy),
- warzywa (kapusta kiszona, kalafior),
- sosy do makaronu i/lub mięsa (carbonara, pesto, pomidorowy, pieczarkowy, vinegrette, bearneński, pieprzowy, roquefort, boloński),
- majonez, musztarda,
- słodycze (czekolada mleczna i biała, kruche ciastka z czekoladą, eklerka, herbatniki, lody, gorzka czekolada),
- pełnotłuste sery, mleko, jogurtu
- frytki smażone,
- pikantne przyprawy (np. curry).
Choroba refluksowa przełyku – przyczyny
Choroba refluksowa przełyku to skutek problemów związanych z funkcjonowaniem dolnego zwieracza przełyku. Co powoduje te zaburzenia? I jakie są czynniki wywołujące refluks?
Do przyczyn refluksu zaliczamy:
- zaburzenia opróżniania żołądka;
- zaburzenia funkcjonowania dolnego zwieracza przełyku;
- ciążę.
Do wystąpienia refluksu mogą się ponadto przyczyniać: - cukrzyca,
- twardzina układowa,
- przepuklina rozworu przełykowego,
- niektóre leki — m.in. morfina, estrogeny, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, benzodiazepiny (leki stosowane w psychiatrii), beta-mimetyki (leki stosowane w leczeniu astmy) czy antagoniści wapnia (leki stosowane w kardiologii),
- nieprawidłowa dieta,
- palenie papierosów,
- stres,
- siedzący tryb życia,
- otyłość,
- intensywny wysiłek fizyczny.

Choroba refluksowa przełyku – objawy
Najczęstsze objawy refluksu to:
- zgaga – czyli pieczenie w okolicach przełyku i mostka (pamiętaj, że zgaga nie zawsze jest tym samym co atak refluksu, jednak zdecydowanie należy do objawów tej choroby),
- odbijanie,
- nudności lub wymioty/ulewania,
- kwaśny smak w ustach,
- trudności w połykaniu,
- ślinotok,
- chrypka i kaszel,
- ból w nadbrzuszu.
Najczęstsze objawy już znasz, jednak czy wiesz jakie są najbardziej uciążliwe? Oprócz wymienionych już wyżej dolegliwości, które znacznie wpływają na jakość życia, istnieją również niewidoczne dla oka, ale bardziej niebezpieczne konsekwencje refluksu. Chodzi przede wszystkim o zwężenie przełyku, trudności w połykaniu, powstawanie nadżerek czy nawet przypadki krwawienia z przełyku. Nie można też zapominać, że jeśli refluks żołądkowy pozostaje nieleczone, objawy mogą eskalować i prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zespół Barretta (w którym zdrowe komórki wyściełające przełyk ulegają przemianie w nieprawidłowe komórki nabłonka walcowatego) oraz rozwój raka gruczołowego w obrębie przełyku.
Najważniejsze zalecenia
Osoby, które borykają się z otyłością lub nadwagą, powinny dążyć do redukcji wagi, ponieważ nadmierna masa ciała prowadzi do zwiększonego ciśnienia wewnątrzbrzusznego, co może pogorszać objawy choroby. Badania wielokrotnie potwierdziły, że nadwaga lub otyłość stanowią czynniki ryzyka dla choroby refluksowej przełyku oraz zapalenia przełyku.
Ważne jest także, jak dużo i jak szybko spożywamy posiłki. Spożycie dużych, obfitych posiłków sprzyja częstszemu występowaniu epizodów refluksu. W przypadku posiłków o dużej osmolalności wzrasta nawet siła refluksu. Dlatego zaleca się, aby osoby cierpiące na refluks jedza 4–6 niewielkich posiłków w ciągu dnia, utrzymując stałe godziny posiłków.
Palenie papierosów jest kolejnym negatywnym czynnikiem, który może zwiększać liczbę epizodów refluksu. Palenie wpływa na funkcjonowanie przełyku, osłabiając jego zdolność do oczyszczania oraz obniżając napięcie dolnego zwieracza przełyku. Osoby z objawami refluksu powinny zdecydować się na rzucenie palenia w celu poprawy swojego stanu zdrowia.
Choroba refluksowa leczenie
Leczenie refluksu polega na farmakoterapii, zmianie stylu życia, a w niektórych przypadkach na leczeniu operacyjnym. Leki na refluks działają poprzez hamowanie wydzielania soku żołądkowego. Inne tabletki na refluks to tzw. leki zobojętniające działające poprzez podwyższanie pH treści żołądkowej. Prowadzi to do zmniejszenia nasilenia objawów. Inna grupa leków stosowanych w chorobie refluksowej, to leki osłaniające błonę śluzową przełyku (np. kwas alginowy) oraz leki prokinetyczne regulujące perystaltykę przełyku i żołądka (np. metaklopramid’).