Na pewno nie raz słyszałeś zwrot „żywność funkcjonalna”. Nie jest to nowy termin, a na sklepowych półkach coraz częściej pojawiają się produkty z tej kategorii. Czym tam właściwie jest tego rodzaju żywność? Żywność funkcjonalna to specjalnie dostosowane lub wzbogacone produkty pochodzenia naturalnego, które wyróżniają się korzystnym wpływem na zdrowie i ogólne funkcjonowanie organizmu. To żywność naturalnego pochodzenia, która dzięki specyficznym modyfikacjom może istotnie zminimalizować ryzyko chorób, szczególnie tych związanych z cywilizacją, a także poprawić ogólne samopoczucie.

Przykłady żywności funkcjonalnej obejmują produkty pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, wzbogacone o składniki bioaktywne. Te substancje, choć mogą występować w niewielkich ilościach lub w ogóle nie występować w standardowo uprawianych produktach, są celowo dodawane, aby podnieść ich wartość zdrowotną. Spożywanie żywności funkcjonalnej jest sposobem na wspieranie zdrowego trybu życia i profilaktykę różnych schorzeń.

Żywność funkcjonalna – skąd się wzięła idea?

Koncepcja jedzenia funkcjonalnego ma swoje korzenie w kulturze Wschodu, gdzie postrzega się pożywienie jako rodzaj lekarstwa. Badania nad żywnością funkcjonalną rozpoczęły się w Japonii w połowie lat 80. XX wieku i zyskały na znaczeniu. Zyskały one ogromną popularność, co później zainteresowało Europę, Amerykę Północną i inne kraje azjatyckie, przyczyniając się do globalnego zainteresowania tą kategorią żywności. W Europie temat ten został podjęty w 1996 roku, a trzy lata później określono kryteria, według których żywność może być uznana za funkcjonalną, jeśli, oprócz standardowych właściwości odżywczych, korzystnie wpływa na jedną lub więcej funkcji organizmu.

Żywność funkcjonalna – czyli jaka?

Żywność funkcjonalna obejmuje zarówno produkty konwencjonalne, bogate naturalnie w składniki korzystne dla zdrowia (takie jak błonnik, fitoestrogeny, NKKT, witaminy z grupy B, minerały i przeciwutleniacze), jak i żywność wzbogaconą, celowo uzupełnianą o te substancje. W zależności od rodzaju dodatkowego składnika, pełni funkcję profilaktyczną, wspomagającą leczenie, zapobiegającą niedoborom (np. wzbogacane w witaminy, minerały i substancje bioaktywne) lub leczniczą (jak margaryny wzbogacone w stanole i sterole roślinne). Ważne jest rozróżnienie między pojęciami żywności funkcjonalnej a żywności wzbogaconej, gdyż nie są one tożsame.

• Żywność wzbogacona, inaczej suplementowana, powstaje poprzez dodanie biologicznie aktywnych składników w celu uzupełnienia utraconych substancji odżywczych podczas procesu produkcji, na przykład witamin w sokach, mleku czy mące.
• Natomiast żywność funkcjonalna jest naturalna, dodatkowo wzbogacona o składniki, które korzystnie wpływają na funkcjonowanie organizmu, poprawiając zdrowie lub chroniąc przed konkretnymi chorobami. To podejście podkreśla wartość naturalnych składników żywności, mających pozytywny wpływ na dobrostan organizmu.

Żywność funkcjonalna – jakie są zalety?

Żywność funkcjonalna stanowi wartościowy składnik codziennej diety, a oprócz tego charakteryzuje się wieloma zaletami. Włączając żywność funkcjonalną do codziennego menu, dbasz nie tylko o smak, lecz także o długofalowe zdrowie i dobre samopoczucie.

1. Przeciwdziałanie chorobom cywilizacyjnym. 

Spożywanie żywności funkcjonalnej może skutecznie zapobiegać chorobom takim jak miażdżyca, choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze, nowotwory, zaparcia, otyłość, cukrzyca czy próchnica. Zawarte w niej składniki wspomagają utrzymanie zdrowia serca, regulację ciśnienia krwi, a także chronią przed rozwojem nowotworów.

2. Wspieranie Leczenia Schorzeń.

Żywność funkcjonalna wspomaga leczenie określonych chorób, dzięki swoim korzystnym właściwościom. Składniki bioaktywne wspierają procesy regeneracyjne organizmu i mogą być integralną częścią planu terapeutycznego.

3. Poprawa zdrowia fizycznego i psychicznego.

Regularne spożywanie żywności funkcjonalnej przyczynia się do utrzymania dobrej kondycji zarówno fizycznej, jak i psychicznej. Zawarte składniki wpływają korzystnie na funkcjonowanie układu nerwowego, poprawiając nastrój i koncentrację.

4. Hamowanie procesów starzenia.

Niektóre składniki zawarte w żywności funkcjonalnej posiadają właściwości antyoksydacyjne, które pomagają w zwalczaniu wolnych rodników i opóźniają procesy starzenia. To istotne, aby utrzymać młody wygląd skóry oraz zapobiec degeneracji komórek.

Przykłady żywności funkcjonalnej

Żywność probiotyczna

To produkty zawierające żywe kultury bakterii mlekowych, które korzystnie wpływają na naturalną florę układu pokarmowego. Bakterie te, znane również jako probiotyki, nie tylko ułatwiają trawienie, ale także wzmacniają odporność organizmu. Dodatkowo, mają zdolność wiązania cholesterolu, co przyczynia się do obniżenia jego poziomu, minimalizując tym samym ryzyko rozwoju miażdżycy. Przykłady żywności probiotycznej obejmują fermentowane produkty mleczne, takie jak jogurt, kefir czy zsiadłe mleko.

Żywność niskocholesterolowa i żywność ze sterolami

W procesie produkcji żywności można skutecznie ograniczyć zawartość cholesterolu. Na przykład, wytwarza się majonezy o zmniejszonej ilości tego składnika, zastępując żółtka jaj kurzego odpowiednimi emulgatorami.  Dzięki takiemu procesowi powstaje żywność, która wspomaga obniżanie poziomu cholesterolu. Dodatkowo, stosowanie steroli roślinnych stanowi skuteczną metodę obniżania stężenia cholesterolu we krwi i zmniejszania ryzyka rozwoju miażdżycy. Ponieważ naturalnie występujące ilości steroli w diecie są niewielkie, dodaje się je do produktów spożywczych, takich jak margaryny, sery czy jogurty. Spożywanie takich produktów może efektywnie przyczynić się do profilaktyki chorób układu sercowo-naczyniowego.

Żywność z kwasami omega-3

Kwasy omega-3 odgrywają istotną rolę w poprawie funkcji mózgu oraz stanowią skuteczną profilaktykę i terapię chorób sercowo-naczyniowych. Znajdują się one przede wszystkim w tłustych rybach, orzechach włoskich oraz nasionach lnu. Kwasy te, obniżając poziom trójglicerydów i szkodliwego cholesterolu, wykazują korzystny wpływ na układ krążenia.

Żywność z wysoką zawartością błonnika

Regularne spożywanie błonnika przynosi liczne korzyści dla zdrowia, znacznie zmniejszając ryzyko wystąpienia chorób takich jak miażdżyca, kamica żółciowa czy nowotwór jelita grubego. Błonnik, pełniąc rolę naturalnego oczyszczacza organizmu, skutecznie eliminuje toksyny, jednocześnie korzystnie wpływając na funkcjonowanie jelit, co przeciwdziała problemom z zaparciami.